Στην Κεντρική Εύβοια όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Δίρφυ

Στη γόνιµη γη ο κάµπος των Ψαχνών, ψηλά στα σύννεφα η Δίρφυς και το Ξεροβούνι. Στη Δύση ο Ευβοϊκός, στον αντίποδα διάσηµα ακρογιάλια που γκρεµίζονται στο Αιγαίο. Σαν «ένα» πορεύονται και συνθέτουν στο διάβα σου ένα απαράµιλλο σύνολο.

H καρδιά της Εύβοιας χτυπά στη σκιά διάσπαρτων ενετικών πύργων, σε ήµερους λόφους και αγροτικά χωριά που αγκιστρώνονται σε δύσβατα φαράγγια και προλογίζουν δεκάδες φυσιολατρικές διαδροµές. Εχει τα ακροδάχτυλα βουτηγµένα στα γυάλινα νερά του Ευβοϊκού, σκαρφαλώνει σε επιβλητικές κορυφές κι ύστερα βουλιάζει σε ανεµοδαρµένες ακτές που ξεπλένονται στο αφρισµένο Αιγαίο.

Κάπου στη µέση, γύρω από την περίφηµη Στενή, συµβαίνει κάτι το αξιοπερίεργο: όσα σύννεφα περνούν, τερµατίζουν εδώ το ταξίδι τους, στρογγυλοκάθονται, δεν το κουνάνε ρούπι από τη Δίρφυ. Στο µονίµως συννεφιασµένο βουνό ο αέρας λυσσοµανάει, σε ανύποπτο χρόνο η οµίχλη σε τυλίγει και η βροχή που προµηνύεται γίνεται χιόνι σε χρόνο ρεκόρ!

Η άκρως πληθωρική ρεματιά στα Ερια. Εδώ βρίσκονται οι πηγές του υδραγωγείου της Χαλκίδας

Τα παντός καιρού περάσµατα γύρω από την 1.743 µ. υψηλότερη κορυφή της Εύβοιας (το δεύτερο µεγαλύτερο βουνό του δεύτερου µεγαλύτερου ελληνικού νησιού είναι η Οχη στον Νότο) ορίζουν τις διανθισµένες µε απανωτές στροφές (και χάριν της αποµόνωσης που προσφέρουν) ιδιαιτέρως δηµοφιλείς εκδροµές έως τη Χιλιαδού και τον Λιµνιώνα, ή ακόµα παραπέρα, τις εκτός δρόµου, χωµάτινες οδούς έως το Μετόχι και την Κύµη.

Σηµατοδοτούν το διάσηµο φαράγγι της Αγάλης, σε φέρνουν σε επαφή µε πευκοντυµένα χωριά, όπως η Γλυφάδα και οι Στρόπωνες που ανοίγουν τον δρόµο στους κατά συρροή επισκέπτες του Σαββατοκύριακου, στους λάτρεις του ελεύθερου κάµπινγκ που µε τις πρώτες ζέστες αναζητούν τη δροσιά στα βότσαλα της Βύθουρης, της Πετάλης, ή της δοκιµασµένης εδώ και χρόνια (της πρέπει η επανάληψη) Χιλιαδούς. Το ένα της κοµµάτι είναι ήµερο, το άλλο εξ ολοκλήρου ταγµένο στην περιπέτεια, µα όποιον δρόµο κι αν διαλέξεις όλα ξεκινούν ως εξής...

Μια κουκκίδα γίνεσαι κάτω από τα βράχια της Χιλιαδούς

Χαλκίδα - Ψαχνά 16 εύκολα χιλιόµετρα. Μια ευθεία και έφτασες στον πλούσιο κάµπο που ανθίζει ανάµεσα σε δύο θάλασσες, που είναι τόσο εύφορος που «δίνει» τα καλούδια του και 3 φορές τον χρόνο. Ο ποταµός Μεσσάπιος τον διαρρέει και δανείζει το µισό όνοµα στον δήµο. Το άλλο µισό το χρωστά στη Δίρφυ, που απ' το ανάστηµα και µόνο το αξίζει δικαιωµατικά.

Τα Ψαχνά είναι το κέντρο του αντιφατικού της κόσµου. Συγκεκριµένα η Πλατεία Ηρώων µε την πέτρινη εκκλησία της Μεταµόρφωσης του Σωτήρος - έργο Σαµιωτών µαστόρων που αγκυροβόλησαν στο νέο τους νησί στα µέσα του 1800 (το µαρτυρά και η συνοικία «Σαµιώτικα» που υπάρχει µέχρι σήµερα). Πλάι της, το τοπίο οµορφαίνουν τρία διατηρητέα κτίσµατα τα οποία στεγάζουν τη Δηµοτική Βιβλιοθήκη, το Λαογραφικό Μουσείο και το Πολιτιστικό τους Κέντρο.

Δημοτική Βιβλιοθήκη και Λαογραφικό Μουσείο ομορφαίνουν την πλατεία των Ψαχνών από τις αρχές του αιώνα

Η βιβλιοθήκη (ανοιχτή καθηµερινά) µετρά 8.500 τόµους, ενώ το Λαογραφικό (ανοιχτό κατόπιν συνεννόησης) αποτελεί δωρεά της ευκατάστατης οικογένειας Λένου, η οποία διατηρούσε εργοστάσιο επεξεργασίας ρητίνης στα γειτονικά Βρυσάκια. Στο εσωτερικό, πέραν των περίτεχνων οροφογραφιών που φανερώνει το θαυµαστό αρχοντικό του 1853, ξεδιπλώνονται σε δύο ορόφους όλες οι πτυχές της λαϊκής κληρονοµιάς. Παροµοίως απαράµιλλης αρχιτεκτονικής και το γειτονικό Α' Δηµοτικό Σχολείο (δωρεά του Α. Συγγρού), στον παρακείµενο κεντρικό δρόµο.

Κάνεις τις βόλτες σου κι ύστερα χαράζεις πορείες. Τρεις µπορείς να ακολουθήσεις: προς τον Ευβοϊκό, καβάλα στη Δίρφυ µε βλέµµα στο Αιγαίο, ή να κάνεις µια παράκαµψη στα βόρεια. Αν ακολουθήσεις τις ταµπέλες, γρήγορα συναντάς τη Μονή Μακρυµάλλης, που κατά µία εκδοχή πήρε το όνοµά της από δυο αδέρφια (που όταν έγιναν µοναχοί απέκτησαν µακριά µαλλιά), στα οποία φανερώθηκε η εικόνα της Παναγίας και για χάρη της έχτισαν τον 12ο αι. τον πρώτο ναό. Γνωστό και µη εξαιρετέο προσκύνηµα η κοντινή βυζαντινή Μονή του Αγίου Ιωάννη του Καλυβίτη, στον δρόµο για τη βόρεια Εύβοια.

Δεν είναι σκεπτικοί, ψάχνουν τα δώρα της άμπωτης!

Απαξ και φτάσεις ως εδώ, µπορείς κάλλιστα να συνεχίσεις έως περίπου τα µισά του δρόµου Ψαχνών-Προκοπίου, για να θαυµάσεις απ' τα χαµηλά το φράγκικο κάστρο της Κλεισούρας. Τα ερείπια ενός εκ των ισχυρότερων φρουρίων της Εύβοιας είναι ορατά στην κορυφή ενός απρόσιτου λόφου, ανάµεσα στον πλατανοσκέπαστο ποταµό Κηρέα και µια ορθοπλαγιά του παραθαλάσσιου όρους Καντήλι και, στη χρυσή τους εποχή, έκλειναν κάθε δίοδο απ' τον κεντρικό προς το βόρειο άξονά της. Λέγεται µάλιστα, πως το στενό πέρασµα έκλεινε µε σιδερένια πόρτα, εξ ου και η έτερη ονοµασία του «Σιδερόκαστρο» ή «Σιδερόπορτα».

Θα το δεις και στη συνέχεια, διάσπαρτα τα χνάρια των Ενετών. Οχι τόσο τα κάστρα, µα το πλήθος των πολλές φορές καλοδιατηρηµένων πύργων, εξιστορούν βήµα βήµα την παρουσία τους από το 1204 µέχρι το 1470, ώσπου οι Τούρκοι εδραίωσαν την κυριαρχία τους στο νησί.

Τέρμα δρόμου στη Δάφνη. Τώρα αναλαμβάνει το όρος Καντήλι

Λόφοι στον Ευβοϊκό
Πρωταντικρίζεις τη θάλασσα στα Βρυσάκια, πλάι στη σκάλα εκφόρτωσης της «Σόγια Ελλάς» και των µεταλλείων της ΛΑΡΚΟ, της θρυλικής ελληνικής επιχείρησης που στολίζει την ενδοχώρα των Ψαχνών µε µια 7.5 χλµ. µεταφορική ταινία. Το βιοµηχανικό φόντο δεν ενοχλεί διόλου τους ντόπιους που στήνουν καρτέρι στην άµπωτη, ψάχνουν για δόλωµα ή όστρακα στις λάσπες της τραβηγµένης θάλασσας.

Πλάι στους γαλήνιους, παραθαλάσσιους οικισµούς που ξεπηδούν απ' τα ατάραχα νερά του βόρειου ευβοϊκού και έχουν ως φάρο τους τα Πολιτικά και την οµώνυµη δηµοφιλή παραλία, ουζερί και ταβέρνες ανεβάζουν ρολά και γεµίζουν ασφυκτικά από όσους επιλέγουν να βρουν την ησυχία τους µόλις 20 χλµ. από τη Χαλκίδα.

Το διάσημο σπηλαιοεκκλησάκι της Αγίας Κυριακής

Ανάµεσα στα γραφικά σοκάκια των Πολιτικών σώζεται το σήµα κατατεθέν τους, ο (πρώτος απ' τους πολλούς) αναπαλαιωµένος βενετσιάνικος πύργος. Μοιράζεται το προαύλιο µε την πέτρινη Μεταµόρφωση του Σωτήρος, ενώ πλάι του στρώνει τραπέζι η κουκλίστικη «Αρχόντισσα». Το πανόραµα στην επίπεδη, κατάφυτη από κάθε είδους οπωροφόρα πεδιάδα αποκαλύπτεται από το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία που πρωτοστατεί στον κοντινό λόφο, λίγο ψηλότερα από τη µεταβυζαντινή Μονή Περιβλέπτου.

Και ο δρόµος φιδογυρίζει µες στους ελαιώνες, περνά τη Νεροτριβιά, τερµατίζει στη Δάφνη. Ο ζηλευτός παραθεριστικός οικισµός είναι γνωστός για τη µικρή βοτσαλωτή παραλία που έρχεται αντιµέτωπη µε τη στιβαρή κορµοστασιά του απόκρηµνου όρους Καντήλι. Από δω και πέρα, µόνο µε τα πόδια συνεχίζει η εξερεύνηση. Το δίωρο πεζοπορικό µονοπάτι ξεδιπλώνεται στα ριζά του βουνού πλάι στη θάλασσα, και οδηγεί σε κόλπους µε γαλαζοπράσινα νερά πριν καταλήξει στο ακρωτήριο και την παραλία της Μελούνας.

Το «Φούτζι Γιάμα» της Ελλάδας (στην «ορειβατική») η κορυφή της Δίρφυος και το καταφύγιο του ΕΟΣ

Οπισθοχωρείς στα Ψαχνά, έχεις κατεύθυνση ανατολική, προς Στενή. Καθ' όλη τη διαδροµή υποκλίνεσαι στη χιονισµένη κωνοειδή κορυφή της Δίρφυος. Μαζί σου, υποκλίνονται συστάδες κεραµοσκεπών· τα καµπίσια και ηµιορεινά χωριά που προλογίζουν τον θαυµαστό της κόσµο: η Τριάδα µε το «Κριεζώτειο µέγαρο» (το αρχοντικό του οπλαρχηγού Ν. Kριεζώτη που αναστηλώνεται) και τον καλοδιατηρηµένο πύργο λίγα χιλιόµετρα πριν την αντικρίσεις.

Η Αµφιθέα που αγναντεύει ακόµα δυο πέτρινους φύλακες. Ο εγκαταλελειµµένος οικισµός Σκουντέρι που µες στις µαργαρίτες φυλάει ό,τι απέµεινε από το δικό της ενετικό θαύµα. Και οι Βούνοι, που ήταν για αιώνες µεταξοχώρι και το αποδεικνύουν όντας γεµάτοι µουριές. Οι Καθενοί που έχουν τα δικά τους στολίδια για να νιώθουν περήφανοι: τη βιβλιοθήκη στην πλατεία, τα Ερια - τον κατάφυτο χώρο αναψυχής γύρω από το εκκλησάκι της Θεοτόκου Μονοµερίτισσας του 13ου-16ου αι.

Ο αναπαλαιωμένος βενετσιάνικος πύργος σήμα κατατεθέν των Πολιτικών

Μόνο το καθολικό σώζεται από το άφαντο µοναστηριακό συγκρότηµα, βυθισµένο σε µια ρεµατιά πνιγµένη στους πλατάνους, τις καρυδιές και τα άφθονα νερά. Τα σηµάδια χάθηκαν, µα εύκολα το πιστεύεις: εδώ βρίσκονταν οι πηγές του ενετικού υδραγωγείου της Χαλκίδας.

Θαύματα της φύσης
Ο Αγιος Αθανάσιος και τα Καµπιά φωλιάζουν στους πρόποδες του βουνού. Ο µεν πρώτος φιγουράρει ως αφετηρία για το κόσµηµα του τόπου, το µήκους 5 χλµ. φαράγγι της Αγάλης (µε γεφυράκια και καλή σήµανση, καταλήγει είτε στη Γλυφάδα, είτε στο ορειβατικό καταφύγιο της Δίρφυος).

Οποιος ανεβαίνει στη Δίρφυ, υποκλίνεται στη Στενή

Τα δε Καµπιά, είναι διάσηµα για τη σπηλαιώδη εκκλησία της Αγίας Κυριακής (µε τα καταρρακτάκια και την παρακείµενη ταβέρνα που ολοκληρώνει το σύνολο της εξόρµησης) και τη γειτνίασή τους µε τη συνέχεια της Δίρφυος, το µεγαλοπρεπές και κακοτράχαλο Ξεροβούνι. Από εδώ ξεκινά η µία από τις δύο σηµατοδοτηµένες ορειβατικές διαδροµές προς την κορυφή του (η άλλη από τη Στενή), από εδώ παίρνεις τον δρόµο για το φαράγγι του Χάβου (τερµατίζει στην Αγία Κυριακή), από δω και το σκαρφάλωµα για τον βράχο «Κοτρόνι» που βάζει σε πειρασµό τους έµπειρους αναρριχητές.

Κι όλα ανεξαιρέτως φηµίζονται για το µέλι, τα βότανά τους, οι Καθενοί για το εξαιρετικής ποιότητας λάδι, τα µανιτάρια και το κρασί τους, τα Καµπιά για τα κτηνοτροφικά προϊόντα και την ονοµαστή φάβα τους. Θα κάνεις τις αγορές σου, αλλά για κρέας θα πας στη Στενή!

Ηλιοβασίλεμα στη βιομηχανική περιοχή της «Σόγια Ελλάς»

Το απόλυτο θέρετρο της Κεντρικής Εύβοιας χωρίζεται σε Κάτω και σε Ανω και στριµώχνεται σε µια ρεµατιά που σπάει Δίρφυ και Ξεροβούνι στα δύο. Μην ψάχνεις για στολίδια. Τα βασικά βρίσκεις και σου φτάνουν. Ονοµαστές ψησταριές, µια χούφτα ξενοδοχεία, τη «βρύση του γιατρού» που τρέχει γάργαρο νερό για ντόπιους και διαβάτες, το παρακείµενο δάσος µε τα µονοπάτια, τα έλατα και τις καστανιές.

Κι όσο ανεβαίνεις βορειότερα βουλιάζεις στην οµίχλη. Επτά χιλιόµετρα και αντικρίζεις το χιονισµένο διάσελο, σχεδόν κατακτάς την κορυφή. Με 2,5 ώρες πεζοπορίας, το κάνεις. Ανοίγεις παράθυρα, ρουφάς βουνίσιο αέρα, έχεις από τη µία το Αιγαίο, απ' την άλλη τον Ευβοϊκό· πρόσωπο στο γυµνό αλπικό τοπίο, πλάτη στα βράχια που χτίζουν το εντυπωσιακό Ξεροβούνι. Γεύεσαι την αλµύρα και κατεβαίνεις. Μαζί µε τους Στρόπωνες κατρακυλάς στην πλαγιά.

Λιμνιώνας και «Λιμνιωνάκι» από τους Μύλους. Πιο μπλε δε γίνεται!

Οι φουρκέτες του ασφαλτόδροµου συνεχίζουν για 25 απότοµα χιλιόµετρα ώσπου συναντούν το παραποτάµιο δάσος της Χιλιαδούς. Η διάσηµη για τους ελεύθερους κατασκηνωτές (και γυµνιστές) παραλία πήρε το όνοµά της από το κοντινό ξωκλήσι του 12ου αι. - τη χιλιοστή εκκλησία που άφησε για ενθύµιο η αυτοκράτειρα Θεοδώρα.

Μιάµιση ώρα από τα Ψαχνά για να τη βρεις, και αυτό χωρίς στάσεις. Αποκαµωµένος (ή µαρµαρωµένος απ' το θέαµα) αγκυροβολείς πλάι στο ανοιχτό πέλαγος - ή αν νιώθεις πως µαθεύτηκε το µυστικό, βάζεις πλώρη για πιο µοναχικές παραλίες... Μέσω Λάµαρης και Αγ. Ειρήνης βρίσκεις τη Γλυφάδα. Απ' τη Γλυφάδα αράζεις στον Λιµνιώνα, το αντίπαλο δέος της Χιλιαδούς: το διπλό ακρογιάλι µε το φανταχτερό µπλε που φωσφορίζει στη σκουρόχρωµη άµµο.

Απ' τον δρόµο για τους Μύλους χορταίνεις αγνάντι. Και για σιγουριά, αποφεύγεις τα δύσκολα -χιονισµένα ή οµιχλώδη- περάσµατα, επιστρέφεις από Αγία Σοφία. Κατακτάς έτσι το όρος Πυξαριά, που ως συνέχεια της Δίρφυος προτάσσει τα δικά του στολίδια. Σε επιβραβεύει µε αξέχαστα ηλιοβασιλέµατα που φυλάς ως κόρη οφθαλµού µέχρι να ξανάρθεις· τον ήλιο να βουτάει -κι αυτός ζαλισµένος- σε µια θάλασσα από σύννεφα.

Κείµενο: Ηλέκτρα Φατούρου
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας

πηγη

Γνωρίστε τις επιχειρήσεις της περιοχή σας....... κάντε έξυπνες αγορές

Με ένα κλίκ στις κάρτες τους