Του Σάκη Μουμτζή
Η διαπλοκή ως γνωστόν, είναι η βασική αιτία της έλλειψης ανταγωνισμού σε πολλούς κλάδους της εθνικής οικονομίας. Η καταπολέμηση της δεν είναι αυτοσκοπός, ούτε πρέπει να γίνεται ως μνημονιακή υποχρέωση.

Επιβάλλεται να πηγάζει από δύο κρυστάλλινες θέσεις. Από την πίστη στους θεσμούς, που οι σχέσεις διαπλοκής αρχικά παρακάμπτουν και στην συνέχεια ευτελίζουν και από την πίστη στις αρχές του ανταγωνισμού. Εάν μια κυβέρνηση δεν έχει ως σημαία της τις δύο αυτές αρχές, οι προσπάθειες της για την καταπολέμηση της διαπλοκής θα είναι και ανειλικρινείς και ατελέσφορες. Η καταπολέμησή της πρέπει να απελευθερώνει τις δυνάμεις του ανταγωνισμού που ασφυκτιούν μέσα στη σχέση της πολιτικής εξουσίας με την οικονομική. Έτσι η σύγκρουση με τη διαπλοκή εάν έχει ως αποκλειστικό κίνητρο την ανακατανομή ισχύος, δηλαδή τη μεταφορά δύναμης από τον χώρο της οικονομίας σε αυτόν της πολιτικής, ελάχιστα ενδιαφέρει τον πολίτη και την αγορά. Είναι βέβαια ένας καθ΄ όλα θεμιτός εσωτερικός διακανονισμός του μπλόκ εξουσίας, στο βαθμό που η πολιτική της έκφραση (εκτελεστική, νομοθετική εξουσία) διαθέτει το τεκμήριο της λαϊκής αποδοχής και του ελέγχου. Πρέπει όμως τα αποτελέσματα αυτής της σύγκρουσης να γίνονται άμεσα αντιληπτά από την κοινωνία και από την αγορά.

Ο Σύριζα πιστεύει σε αυτές τις δύο αρχές; Για την πίστη του στους θεσμούς είναι πρόωρο να πω κάτι. Όντας καλοπροαίρετος θέλω να ελπίζω πως θα τους σεβασθεί. Και μάλιστα μια καλή απόδειξη επί του προκειμένου, θα είναι η ψήφιση από την βουλή της παράτασης της δανειακής σύμβασης. Για τον ανταγωνισμό όμως; Aυτή τη λέξη όσο και αν προσπάθησα να τη βρω, δεν την βρήκα σε κανένα κείμενο του Σύριζα και σε καμία ομιλία του Α Τσίπρα.

Και είναι λογικό. Ο ανταγωνισμός ως έννοια και ως πρακτική χαρακτηρίζει την καπιταλιστική κοινωνία, την κοινωνία όπου υπάρχει αγορά, γιατί απλούστατα αγορά χωρίς ανταγωνισμό δεν νοείται. Τα όπλα που καταξιώνουν μιαν επιχείρηση στην αγορά ακυρώνονται, όταν ένας επιχειρηματίας προτάξει την προνομιακή του σχέση με το κράτος, αλλοιώνοντας κάθε μορφή ανταγωνισμού γιατί απλούστατα το ειδικό βάρος του κράτους υπερτερεί και ακυρώνει όλα τα πλεονεκτήματα που διαθέτουν οι επιχειρήσεις που τον ανταγωνίζονται. Συγχρόνως –και εδώ υπεισέρχεται μια παράπλευρη συνέπεια της διαπλοκής– η διαπλεκόμενη επιχείρηση δεν έχει κανένα λόγο να αναπτύξει όλα εκείνα τα εργαλεία που απαιτεί ο ανταγωνισμός γιατί απλούστατα τον έχει καταργήσει. Την υπεροχή της στην αγορά την εξασφαλίζει η σχέση της με την πολιτική εξουσία. Μάλιστα σε οριακές περιπτώσεις, όπου η διαπλοκή είναι το βασικό χαρακτηριστικό της οικονομικής δραστηριότητας, αυτές οι επιχειρήσεις γίνονται ουσιαστικά αναδιανεμητήρια πολιτικού χρήματος. Το ζήσαμε στην περίοδο της διακυβέρνησης Σημίτη (1996 - 2003), όπου για πολύ συγκεκριμένους λόγους ο τότε πρωθυπουργός επέλεξε να κυβερνήσει με την διαπλοκή. Δεν του προέκυψε. Δεν του την επέβαλαν. Ήταν πολιτική του επιλογή. Ερμηνεία προθέσεων και κινήτρων δεν μπορώ να κάνω. Όμως βρήκε μια κατάσταση σε διάφορους κλάδους της οικονομίας, όπου είχαν αρχίσει να σχηματίζονται τέτοιοι θύλακες διαπλοκής μεταξύ επιχειρηματιών και πολιτικών στελεχών μεσαίου επιπέδου (πλην του κλάδου των τηλεπικοινωνιών, βλ. κυβέρνηση Ζολώτα) και με μεθοδικό τρόπο αυτός και οι συνεργάτες του παραμέρισαν αυτά τα άναρχα φαινόμενα και συγκρότησε μεγάλους, διακριτούς και πλήρως ελεγχόμενους –στην αρχή– πόλους οικονομικής εξουσίας. Όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν τα κέντρα της οικονομικής εξουσίας δυνάμωσαν υπερβολικά, αυτονομήθηκαν, απαίτησαν και απέσπασαν μερίδια πολιτικής εξουσίας. Η κυριαρχία τους αυτή κατήργησε στους χώρους των δραστηριοτήτων τους κάθε έννοια ανταγωνισμού, έφερε την συρρίκνωση και εξαφάνιση δεκάδων επιχειρήσεων ενώ είναι λογικό και το παρεχόμενο προιόν να ήταν αμφισβητούμενης ποιότητας και πανάκριβο (το πολιτικό χρήμα είναι μέρος του κόστους).

Η κατάσταση αυτή σήμερα έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά λόγω της οικονομικής κρίσης που έπληξε και τους βαρόνους της διαπλοκής. Ως εκ τούτου ο Σύριζα έχει να διαχειρισθεί ένα πρόβλημα που μπορεί να το λύσει με ένα νεύμα προς τις τράπεζες που βρίσκονται πια όλες υπό τον έλεγχο του δημοσίου. Το κρίσιμο σημείο είναι αν η κυβέρνηση εντάξει τον αγώνα κατά της διαπλοκής στην αποκατάσταση του ανταγωνισμού με ό,τι αυτό σημαίνει για την ανάπτυξη. Θέλω να απομακρύνω κακόβουλες σκέψεις πως στόχος της επαγγελλόμενης σύγκρουσης είναι η εξουδετέρωση επιχειρηματιών που βρίσκονται σε ανταγωνισμό με άλλους επιχειρηματίες φίλους προς την κυβέρνηση. Ή κάτι ακόμα χειρότερο, να κρατήσει στη ζωή τις ημιθανείς διαπλεκόμενες επιχειρήσεις για να πετύχει την υποστήριξη τους. Συνεπώς το ερώτημα είναι πώς αντιλαμβάνεται ο Σύριζα την αγορά και την οικονομία της. Ποιά η πολιτική του για τον ανταγωνισμό. Και επ΄ αυτού μπορούμε όλοι κάτι να υποψιαζόμαστε, αλλά ας περιμένουμε.

* Ο κ. Σάκης Μουμτζής είναι συγγραφέας

πηγη

Γνωρίστε τις επιχειρήσεις της περιοχή σας....... κάντε έξυπνες αγορές

Με ένα κλίκ στις κάρτες τους